De hoeveelheid uv-straling van de zon die de aarde bereikt, is de laatste decennia in Duitsland en België onverwacht sterk toegenomen. Wetenschappers hebben een aanzienlijke toename in de gemiddelde maandelijkse uv-straling van meer dan 10 procent in Dortmund en zelfs van bijna 20 procent in Ukkel waargenomen. De afname in bewolking in Centraal-Europa zou de belangrijkste reden kunnen zijn voor de waargenomen toename. Deze verandering, die mogelijk ook wordt veroorzaakt door klimaatverandering, leidt tot gemiddeld meer uren zonneschijn. En dus tot meer tijd waarin de uv-straling van de zon de aarde kan bereiken.

Tot die conclusie kwamen wetenschappers van het Duitse Federaal Bureau voor Stralingsbescherming (BfS) die deze resultaten publiceerden in het tijdschrift Photochemical & Photobiological Sciences. Het onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met wetenschappers van het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI).

Wetenschappers analyseerden uv-metingen met een hoge spectrale resolutie in Dortmund (Duitsland) vanaf 1997 en op het KMI in Ukkel sinds 1991. De auteurs evalueerden zo meer dan een miljoen individuele metingen.

Op basis van het beperkt aantal bestaande wetenschappelijke studies over de evolutie van uv-straling in Europa, hadden de wetenschappers hooguit een matige toename van de hoeveelheid uv-straling verwacht. De gemeten toename voor het station in Dortmund overtreft echter deze verwachtingen. De uv-gegevens van Ukkel werden met dezelfde methode geanalyseerd en de waargenomen trend in de toename was nog duidelijker.

Verdere (inter)nationale metingen en analyses zijn nodig om de evolutie van de uv-straling aan de grond en de invloedsfactoren ervan verder te onderzoeken. Mogelijke invloedsfactoren voor de waargenomen evolutie van uv-straling zijn de globale straling en het aantal uren zonneschijn (in andere woorden, de afwezigheid van bewolking), en de dikte van de ozonlaag in de atmosfeer. Ozon in de hoge atmosfeer beschermt ons namelijk tegen de schadelijke uv-straling van de zon. Een lagere ozonconcentratie in de atmosfeer betekent een hoger aandeel uv-straling.

De vergelijking tussen de gegevens van Dortmund en Ukkel is dan ook zinvol omdat ze op dezelfde breedtegraad liggen. Het jaarlijkse verloop van zonsopgang en zonsondergang en van het zenit van de zon zijn vergelijkbaar, net als het jaarlijkse verloop van de totale hoeveelheid ozon in de atmosfeer. Deze hoeveelheid ozon wordt sterk bepaald door de atmosferische circulatie in de stratosfeer en vertoont typische patronen voor de poolgebieden, de tropen en onze breedtegraden.

De monitoring van de uv-straling is ook belangrijk om de nodige beschermende maatregelen te kunnen treffen.

De resultaten tonen aan dat de blootstelling aan uv-straling voor de bevolking op onze breedtegraden kan toenemen. Een ongezonde blootstelling aan uv-straling kan in de ergste gevallen leiden tot huidkanker. Maar hoe bescherm je jezelf best? Dat kan op een gemakkelijke manier: blijf uit de zon, smeer zonnecrème en draag een zonnebril en hoed of pet.

Waarnemingen en voorspellingen van de huidige UV-index kan mensen helpen om dit te doen.