Met de start van de herfst en de frissere temperaturen verschijnt mist steeds vaker in ons landschap. Dit meteorologisch verschijnsel, tegelijk mysterieus en soms gevaarlijk, wekt zowel nieuwsgierigheid als bezorgdheid. Maar wat is mist nu precies? Hoe ontstaat ze? En wat betekenen de waarschuwingen die door het KMI worden uitgegeven?

Mist is niets anders dan een wolk die rechtstreeks in contact staat met de grond. Ze bestaat uit microscopisch kleine waterdruppeltjes die in de lucht zweven. Hoewel ze individueel onzichtbaar zijn voor het blote oog, kunnen ze het zicht sterk verminderen.

We spreken van mist zodra het horizontale zicht minder dan 1 km bedraagt.

• Dichte mist: zicht beperkt tot 200–300 m.
• Zeer dichte mist: zicht minder dan 50 m.

Wanneer de zichtbaarheid tussen 1 km en 5 km ligt, spreken we van nevel. Deze kan veroorzaakt worden door vocht, maar ook door vervuilingsdeeltjes (dan spreekt men van droge nevel of heiigheid). In maritieme weerberichten wordt de term "nevel" gebruikt bij een zicht van minder dan 0,5 zeemijl (ongeveer 1 km).

Belangrijk: de relatieve luchtvochtigheid bedraagt in de mist altijd 100 %, wat haar omhullend karakter verklaart.

• Stralingsmist (radiatiemist)
  Ontstaat ’s nachts, wanneer de bodem snel afkoelt en de waterdamp condenseert. Typisch in de winter, kan soms meerdere dagen blijven hangen en lost meestal pas in de late voormiddag op.
• Advectiemist
  Vormt zich wanneer warme, vochtige lucht over een koud oppervlak schuift (zee, bevroren grond). Vaak voorkomend aan kusten en op zee, uitgebreid maar zelden extreem dicht.
• Verdampingsmist
  Wordt meestal in herfst en winter boven zeeën en meren waargenomen. Ze ontstaat wanneer koude lucht vanaf het land over een warmer wateroppervlak stroomt.
• Aanhoudende of rijpende mist (ijsmist)
  Kenmerkend voor zeer lage temperaturen:  ontstaat deze mist wanneer onderkoelde waterdruppels rechtstreeks als ijs op oppervlakken neerslaan. Gevaarlijk voor het verkeer, omdat ze wegen, vegetatie en elektriciteitslijnen met een ijslaag kan bedekken.

De belangrijkste factor is de afkoeling van de lucht nabij de grond. Wanneer de lucht zijn verzadigingspunt bereikt, condenseert de waterdamp tot fijne druppeltjes.

Ideale omstandigheden voor mistvorming:

• heldere hemel,
• zwakke wind,
• hoge luchtvochtigheid,
• aanwezigheid van een hogedrukgebied.

De meest kwetsbare gebieden zijn vochtige regio’s zoals valleien, bosrijke streken, moerassen of kustzones.

Het KMI geeft regelmatig waarschuwingen uit om iedereen te helpen zijn waakzaamheid aan te passen.

• Geen waarschuwing: weinig risico op wijdverspreide mist, maar lokaal mogelijk.
• Gele waarschuwing: plaatselijke mist, zicht < 200 m (soms < 50 m). Voorzichtig op de weg.
• Oranje waarschuwing: dichte en wijdverspreide mist, zicht < 50 m. Groot risico voor het verkeer.
• Geen rood niveau voor mist.

Mist is een natuurlijk en fascinerend fenomeen, maar kan snel gevaarlijk worden voor het verkeer. Door haar mechanismen te begrijpen en aandachtig te blijven voor de waarschuwingen van het KMI, kan men zich beter voorbereiden… en toch veilig genieten van de mysterieuze schoonheid van de herfstlandschappen.