De ozonlaag van de aarde is aan het herstellen en het ozongat in 2024 was kleiner dan voorgaande jaren, aldus een nieuw rapport van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO). Deze positieve ontwikkeling is deels te danken aan natuurlijke atmosferische variaties, maar voornamelijk aan decennialange internationale samenwerking op basis van wetenschappelijk onderzoek.

Het rapport werd ter gelegenheid van de Wereldozondag op 16 september en de 40e verjaardag van het Verdrag van Wenen gepubliceerd. Dit verdrag vormde de basis voor wereldwijde inspanningen tegen aantasting van de ozonlaag en leidde twee jaar later tot het succesvolle Montreal Protocol. Volgens VN-secretaris-generaal António Guterres toont het herstel van de ozonlaag aan wat mogelijk is wanneer landen gezamenlijk en op basis van wetenschap handelen.

Het Montreal Protocol heeft geleid tot het uitbannen van meer dan 99% van de productie en het gebruik van ozonafbrekende stoffen. Deze stoffen werden onder andere gebruikt in koelkasten, airconditioners en spuitbussen. Door deze maatregelen is de ozonlaag op weg om rond het midden van deze eeuw terug te keren naar het niveau van de jaren 80. Dit helpt niet alleen bij het voorkomen van huidkanker, maar beschermt ook ecosystemen tegen schadelijke UV-straling.

De WMO benadrukt dat wetenschappelijke samenwerking, vrije gegevensuitwisseling en voortdurende monitoring essentieel blijven. Ondanks het succes van het protocol, is het werk nog niet gedaan. Er moet blijvend toezicht zijn op zowel de ozonlaag als op de stoffen die deze aantasten, inclusief hun vervangende middelen.

Het rapport van 2024 laat zien dat de ozonconcentraties wereldwijd hoger waren dan in voorgaande jaren. Het ozongat boven Antarctica bereikte op 29 september een maximale omvang van 46,1 miljoen ton, wat kleiner is dan in de periode 2020–2023. De tragere start van de afbraak en de snellere herstelfase worden gezien als sterke aanwijzingen dat de ozonlaag daadwerkelijk aan het herstellen is.

Tot slot onderstreept de WMO dat de bescherming van de ozonlaag ook bijdraagt aan meerdere Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN, zoals gezondheid, klimaatmaatregelen, voedselzekerheid en biodiversiteit.

Het KMI zet zich in om zijn zeer lange tijdreeksen van ozonmetingen voort te zetten:

• de metingen van het verticale ozonprofiel met behulp van specifieke sondes, die sinds 1969 drie keer per week worden gelanceerd met meteorologische ballonnen
• de metingen van de totale ozonkolom met behulp van spectrofotometers, die teruggaan tot 1971.

Het KMI is ook sterk betrokken bij de controle en evaluatie van de kwaliteit van deze metingen, bijvoorbeeld als Wetenschappelijk Activiteitencentrum voor kwaliteitsborging van de WMO (Wereld Meteorologische Organisatie) voor ozonsondes, en bij de validatie van satellietmetingen van EUMETSAT aan de hand van metingen vanaf de grond.

De wetenschappers van het KMI dragen ook bij aan internationale evaluatierapporten over ozon, zoals het volgende wetenschappelijke beoordelingsrapport over de afbraak van de ozonlaag, dat in 2026 zal verschijnen.

De langetermijntrends van de ozonconcentratie in Ukkel kunt u hier terugvinden: https://ozone.meteo.be/research-themes/ozone/longtermtrendsuccle